TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ KANUNUNDAKİ DEĞİŞİKLİK (YENİ YASA) VE İLGİLİ MEVZUAT
Temel Sağlık Hizmetleri Kanuna ek madde düzenlemesi yapan Türk Ceza Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 12.05.2022 Tarihinde yayınlandı.
Akabinde Sağlık Meslek Mensuplarının Tıbbi İşlem ve Uygulamaları Nedeniyle Soruşturulmasına ve İdarece Ödenen Tazminatın Rücu Edilmesine Dair Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik 12.06.2022 Tarihinde yayınlandı.
Bu iki düzenlemeyi değerlendirirken düzenleme içerisinde atıf yapılan MEMURLAR VE DİĞER KAMU GÖREVLİLERİNİN YARGILANMASI HAKKINDAKİ KANUN ile YÜKSEKÖĞRETİM KANUNU 53. MADDESİNİN BİRLİKTE DEĞERLENDİRLMESİ ÖNEM ARZ ETMEKTEDİR.
SORU 1: YENİ YASANIN GEREKÇESİ NEDİR?
Temel Sağlık Hizmetleri Kanununa yapılan bu eklemenin gerekçesi KAMU KURUM VE KURULUŞLARINDAKİ VE DEVLET ÜNİVERSİTELERİNDEKİ SAĞLIK ÇALIŞANLARI İLE DİĞER VAKIF VE ÖZEL SEKTÖRDE ÇALIŞAN SAĞLIK MENSUPLARININ İZİN USULLERİ AÇISINDAN CEZA HUKUKU KAPSAMINDA EŞİT OLMASI olarak belirtilmektedir.
Bu durumun zaman kaybı yanında güvencesizlik ve motivasyon düşmesi ve dolaylı olarak verimsizlik ile sağlık sektörü ile hekim hasta ilişkisine zarar verdiği yani hizmet kalitesini etkilediği için Sağlık Bakanlığı nezdinde bir “MESLEKİ SORUMLULUK KURULU” kurulmaktadır.
Ayrıca Devlet Üniversitesi ve Kamu Kuruluşlarında görev alan hekim ve diş hekimleri ile diğer sağlık çalışanları açısından idare tarafından tazminat ödenmesi halinde de rücu hususu hakkında Mesleki Sorumluluk Kurulu görevlendirilmiştir.
SORU 2: YENİ YASA HANGİ DÜZENLEMELERİ GETİRDİ?
MESLEKİ SORUMLULUK KURULU uygulaması getirildi.
Kurula, temelde 2 görev verildi.
BU DURUM HEM CEZA HUKUKU SÜREÇLERİ HEM DE TAZMİNAT / RÜCU SÜREÇLERİ AÇISINDAN 2 DEĞİŞİKLİĞİ GÖSTERİYOR.
GÖREV 1: CEZA HUKUKU AÇISINDAN, HER SORUŞTURMA ARTIK SORUŞTURMA İZNİNE TABİ.
YANİ SAĞLIK ÇALIŞANI HEMEN SORUŞTURMA SÜRECİNE DAHİL OLMUYOR. BU DEĞİŞİKLİK ÖZEL HASTANELERDE VE VAKIF ÜNİVERSİTESİ HASTANELERİNDE ÇALIŞAN SAĞLIK ÇALIŞANLARI İÇİN ÖNEMLİDİR.
GÖREV 2: TAZMİNAT YANİ RÜCU SÜREÇLERİ AÇISINDAN DEĞİŞİKLİK İSE DEVLET MEMURU HEKİMLER İÇİN ÖNEMLİ.
BURADA DA RÜCU PROSEDÜRÜ “GÖREVİ İHMAL SUÇU” VARLIĞINA BAĞLANDI.
GÖREVİ İHMAL SUÇU TAKSİRLE İŞLENEN BİR SUÇ OLMADIĞI İÇİN, KASIT YOKSA RÜCU YAPILAMAMASI ESASLI BİR DEĞİŞİKLİK OLARAK KARŞIMIZA ÇIKMAKTADIR.
Yani Sağlık Bakanlığı garantör durumuna geldi diyebiliriz.
Son olarak; KASIT yoksa Sağlık Bakanlığı’nın idari yargılama sonucu yaptığı tazminat ödemesini Hekimin ZORUNLU TIBBİ SORUMLULUK SİGORTASINA da ödeme / rücu için başvuru yapmayacağı yorumuna ulaşıyoruz.
SORU 3: YASANIN KAPSAMI NEDİR?
Yasa sadece YÖK KANUNU 53. Madde ile soruşturma usulüne tabi olan kişileri / sağlık çalışanlarını kapsamıyor. Onlar açısından YÖK KANUNU’nda belirtilen usul uygulanmaya devam edilecektir.
SORU 4: YASA SORUŞTURMALARI KAPSIYOR MU?
Yasanın gerekçesinde AÇIK OLARAK “SORUŞTURMALARI KAPSADIĞI” belirtiliyor.
AKSİ DÜŞÜNCE ZATEN CEZA HUKUKUNUN AMACINA AYKIRI OLUP, HAKKANİYETE UYGUN OLMAYACAKTIR.
Ama uygulamada bu yönde farklı kararlar sebebiyle sorunlar yaşıyoruz. Ancak İstinaf Mahkemelerinin yani ÜST MAHKEMELERİN bu kararları bozduğu emsal kararlar oluşmaya başlamıştır.
Bu bağlamda Yeni Yasa’nın gerekçesini ve lafzını izah ederek emsal kararları sunarak gerekli itirazları yapıyoruz.
SORU 5: YENİ YASA HEKİMLERİ KORUYOR MU? YENİ YASA ŞİKAYETLERİ AZALTIR MI?
YASANIN HEKİM YARARINA OLMADIĞINI SÖYLEYEMEYİZ. Ancak uygulamada özellikle de Mesleki Sorumluluk Kurulu’nun konuya yaklaşımı ve değerlendirmeleri, bu değerlendirmeyi Yasa’nın amacı çerçevesinde yapabilmesi, sınırları iyi belirlemesi, olguyu iyi değerlendirmesi önem arz ediyor.
BURADA BİR TIBBİ BİLİRKİŞİ OLARAK, SUÇ İÇEREN EYLEMİN NE OLDUĞU?, ÖZENSİZLİĞİNİN NE OLDUĞU?, BU DURUM TIBBEN NE İFADE EDİYOR? , NE ZAMAN TIBBİ MALPRAKTİS KABUL EDİLİR?, HEKİMDEN NE BEKLENDİĞİ? HUSUSLARININ ORTAYA KONULABİLMESİ ÖNEMLİDİR.
SORUŞTURMA SÜRECİNDE; “SUÇ İÇEREN EYLEM VAR MI?” SORUSUNUN İZİNİ TAKİP EDERKEN “TIBBİ BİLİMSEL ZEMİNDE” BELİRTTİĞİMİZ SORULARIN TIBBEN OBJEKTİF OLARAK ORTAYA KONULABİLMESİ EN ÖNEMLİ HUSUSTUR.
Burada TIBBİ TEKNİK BİLİRKİŞİ’den hukuki yorum ve görüş beklenemeyeceğini, bu durumun görev ve yetki aşımı olduğunu biliyoruz. Ama süreci tıbben değerlendirebilme ve kavramları tıbbi olarak yorumlayarak hakime ışık tutma açısından HUKUK OKUR YAZARLIĞI’nın önemi yadsınamaz.
SONUCA BAKMAK YERİNE SONUCA GİDERKEN HEKİMİN EYLEMLERİNİN İYİ BİR ŞEKİLDE ANALİZ EDİLEBİLMESİ ÖNEMLİ. ZATEN UYGULAMADA TIBBİ BİLİRKİŞİLER KONUSUNDA YAŞADIĞIMIZ EN BÜYÜK SIKINTI BU DURUMDUR.
Bu nedenle, Yasasın gerekçesinin yerine getirebilmesi için MESLEKİ SORUMLULUK KURULU tarafından yapılacak değerlendirme çok önemlidir.
Tazminatların rücu edilmesi açısından ise; Yasa metni ve gerekçesi incelendiğinde SALT OLARAK GÖREVİ KÖTÜYE KULLANMA VAR MI ? YOK MU ? şeklinde bir çıktıya varılmaktadır.
GÖREVİ KÖTÜYE KULLANMA SUÇU VAR İSE, KESİNLEŞMİŞ İSE, O NOKTADA “RÜCU EDİLEBİLİR” DENİLİYOR. EĞER BU DURUMA RAĞMEN RÜCU EDİLMEYECEKSE DE (BU YÖNDE BİR YETKİSİ OLUP OLMADIĞI YASA LAFZINDA NET DEĞİLDİR) AYRIMCILIK OLMAMASI İÇİN BURADA DA MESLEKİ SORUMLULUK KURULU TARAFINDAN İNCELEME PROSEDÜRLERİNİN ORTAYA KONULMASI GEREKTİĞİ KANAATİNDEYİZ.
Suç duyurusu olmayan durumlarda da herhangi bir ilgili ya da Mesleki Sorumluluk Kurulu suç duyurusunda bulunur mu sorusu da şu aşamada net olarak cevaplanamıyor.
SON KERTEDE; YENİ YASA ŞİKAYETLERİ AZALTMAYACAKTIR. AZALTMASI DA BEKLENEMEZ ÇÜNKÜ ŞİKAYET HASTANIN / YASAL YETKİLİSİNİN EN DOĞAL HAKKIDIR. MAMAFİH ŞİKAYET HAKKI KÖTÜYE KULLANILMAMALIDIR. ÇÜNKÜ BU DURUM SAĞLIK SİSTEMİNE VE DOĞRUDAN “HEKİMLİK MESLEĞİNE” “HEKİMLİK MESLEĞİNİN ONURUNA” ZARAR VERMEKTEDİR. ANCAK YİNE DE YENİ YASANIN HEKİMLERİN DOĞRUDAN SAVCI ÖNÜNDE İFADE VERME SÜRECİNDE SÜZGEÇ GÖREVİ GÖRECEĞİ, PSİKOLOJİK YIPRANMAYI AZALTACAĞI AÇIKTIR. BU AÇIDAN LEHE BİR DÜZENLEMEDİR.
Av. E. Ahşen Oktay
Sağlık Hukuku Bilimi Uzmanı
OLEGAL Hukuk ve Danışmanlık / Kurucu Ortak
Av. E. Ahşen Oktay’ın 29.10.2022 tarihli TOTBİD 31. ULUSAL TÜRK ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİ KONGRE SUNUMU NOTLARINDAN DERLENMİŞTİR.